قوانین پرواز بصری (VFR) و ابزاری (IFR) چیست؟

قوانین پرواز بصری (VFR) چیست؟

وقتی هوا صاف باشد و خلبان دید کافی به اطراف داشته باشد، می‌تواند با نگاه کردن به بیرون هواپیما پرواز کند. این نوع پرواز را پرواز بصری یا Visual Flight Rules – VFR می‌نامند.

در پرواز VFR، خلبان با دیدن افق، زمین، کوه‌ها و هواپیماهای دیگر مسیر خود را حفظ می‌کند. این روش بیشتر برای هواپیماهای سبک استفاده می‌شود. اما فقط وقتی ایمن است که شرایط جوی مناسب باشند؛ یعنی آسمان ابری، مه یا باران شدید نباشد.

شرایط مناسب برای پرواز بصری را Visual Meteorological Conditions – VMC می‌نامند. برای مثال باید حداقل ۵ کیلومتر دید افقی وجود داشته باشد و هواپیما حداقل ۳۰۰ متر (۱۰۰۰ فوت) با ابرها فاصله داشته باشد.

قوانین پرواز ابزاری (IFR) چیست؟

اگر دید بیرونی کافی نباشد، خلبان باید با استفاده از ابزارهای کابین پرواز کند. به این نوع پرواز، پرواز ابزاری یا Instrument Flight Rules – IFR گفته می‌شود.

در پرواز IFR، خلبان از تجهیزات ناوبری مثل GPS، VOR یا ILS کمک می‌گیرد و طبق دستورات برج کنترل مسیر خود را طی می‌کند. این نوع پرواز معمولاً در فضاهای هوایی کنترل‌شده انجام می‌شود.

برای پرواز IFR، هواپیما باید تجهیزات لازم را داشته باشد و خلبان نیز گواهینامه مخصوص به نام Instrument Rating را داشته باشد. در برخی فضاهای هوایی مثل کلاس A فقط پرواز IFR مجاز است.

آشنایی با کلاس‌های فضای هوایی

فضای هوایی به ۷ کلاس از A تا G تقسیم می‌شود:

• کلاس A: فقط پرواز IFR مجاز است. معمولاً در ارتفاعات بالا (بیش از ۵۴۵۰ متر).
• کلاس B، C و D: هر دو نوع پرواز VFR و IFR مجاز هستند، اما تحت کنترل کامل ATC (مرکز کنترل ترافیک هوایی).
• کلاس E: پرواز IFR تحت کنترل است و VFR با محدودیت مجاز است.
• کلاس F و G: فضای بدون کنترل. کلاس G رایج‌ترین فضای پروازی برای پاراگلایدر است.

منطقه ترافیکی فرودگاهی (ATZ)

Aerodrome Traffic Zone – ATZ به منطقه‌ای اطراف یک فرودگاه گفته می‌شود که برای حفظ ایمنی هواپیماهای ورودی و خروجی طراحی شده است. شعاع این منطقه حدود ۵ کیلومتر (۲.۵ مایل دریایی) و ارتفاع آن تا ۶۰۰ متر (۲۰۰۰ فوت) از سطح فرودگاه است.

هر هواپیمایی که وارد ATZ می‌شود باید با برج کنترل یا مرکز اطلاعات پروازی تماس بگیرد.

پاراگلایدر و قوانین پروازی

پرواز VFR در پاراگلایدر

پاراگلایدر همیشه به صورت VFR پرواز می‌کند، یعنی فقط با دید مستقیم خلبان. هیچ ابزاری برای ناوبری یا پرواز در شرایط بدون دید وجود ندارد.

خلبان باید دید کافی (مثلاً حداقل ۵ کیلومتر) داشته باشد و از ابرها فاصله بگیرد. پرواز در مه، باران یا ابرهای متراکم خطرناک و غیرقانونی است.

چرا IFR برای پاراگلایدر امکان‌پذیر نیست؟

پاراگلایدر ابزارهایی مانند GPS دقیق، اتوپایلوت یا رادیوهای پیشرفته ندارد و خلبانان آن نیز گواهینامه Instrument Rating ندارند. به همین دلیل پرواز IFR برای پاراگلایدر مجاز یا ممکن نیست.

رعایت مرزهای فضای هوایی

پاراگلایدر معمولاً در فضای کلاس G پرواز می‌کند که کنترل ندارد. اما خلبان باید دقت کند وارد فضاهای کنترل‌شده مانند CTR یا ATZ نشود، مگر با هماهنگی قبلی.

مثلاً اگر پرواز نزدیک فرودگاه انجام شود، ممکن است نیاز به هماهنگی با برج کنترل برای ورود به ATZ باشد.

خدمات ترافیکی پرواز

در فضای آزاد (کلاس G)، استفاده از رادیو اجباری نیست، اما توصیه می‌شود خلبان با مرکز اطلاعات پروازی تماس بگیرد. این مراکز می‌توانند اطلاعات مفیدی مثل هشدارهای ترافیکی، وضعیت آب‌وهوا و محدودیت‌های موقت پروازی را اعلام کنند.

جمع‌بندی

پرواز پاراگلایدر فقط به صورت VFR و در شرایط جوی مناسب انجام می‌شود. دانستن مفاهیمی مثل VFR، IFR، ATZ و کلاس‌های فضای هوایی به خلبان کمک می‌کند ایمن‌تر پرواز کند و با دیگر کاربران آسمان تداخلی نداشته باشد. این اطلاعات بخشی ضروری از آموزش هر خلبان پاراگلایدر است.